Find answers to common legal questions and learn more about your rights
Hapana, hii hairuhusiwi kisheria. Sheria inakataza mtu yeyote kupanda nyuma ya gari la mizigo.
Hapana, magari ya dharula yanaruhusiwa tu kutotii baadhi ya kanuni bila kuhatarisha maisha ya watu wala mali za watu.
Hapana, wanyama wanatakiwa kuwa chini ya usimamizi wa watu wanaowachunga ili kulinda wasisababishe ajali barabarani.
Mtu anaweza kusajiliwa kama mmiliki wa gari akiwa na umri wa kuanzia miaka kumi na nane (18) tu.
Mtu asiye na akili timamu gari lake linaweza kusajiliwa kwa jina la mdhamini wake ambaye ndiye atakayesajiliwa kama mmiliki halali wa gari hilo.
Mtu mwenye wajibu wa kuomba usajili wa gari ni mmiliki wa gari husika
Ndiyo, dereva au mtu yeyote anayehojiwa na askari ana wajibu wa kutoa majibu ya ukweli na ni kosa la jinai kutoa majibu au kauli za uongo.
Ndiyo, inashauriwa abiria wa nyuma pia avae kofia ngumu. Hii ni kwasababu za kiusalama, yaani kumkinga abiria mwenyewe wakati wanapopata ajali.
Ndiyo, linatakiwa kusimama kwanza ya kabla ya kuvuka reli
Ndiyo, ni lazima kwa mujibu wa sheria baiskeli kuwa na kengere au honi.
Ndiyo, Sheria inamruhusu mtoto mwenye umri wa kuanzia miaka kumi na nne (14) kusajiliwa kama mmiliki wa pikipiki.
Pikipiki inatakiwa kupakia abiria mmoja tu.
Rejesta ya magari ni daftari linalotunza taarifa za magari baada ya kufanyiwa usajili kwa mujibu wa sheria. Taarifa hizo ni kama vile mmiliki wa gari, aina ya gari na kadhalika.
Sheria inampa haki dereva yeyote ambaye leseni yake imepotea au kuharibika kwa namna yoyote kuomba nakala halisi ya leseni hiyo kwa Msajili wa magari na atapewa nakala hiyo.
Alama za barabarani ni mwandishi, michoro au vitu vyovyote ambavyo huwekwa barabarani kwa lengo la kutoa maelekezo, taarifa au amri fulani kwa watumiaji wa barabara.
Alama za pundamilia ni alama za kivuko cha watembea kwa miguu inayoonyeshwa na mistari myeupe sambamba na mwelekeo wa barabara.
Baiskeli inaruhusiwa kubeba watu wawili tu akiwemo na dereva wake.
Baraza linalohusika na mambo yote ya usalama barabarani hapa Tanzania Bara linaitwa Baraza la Taifa la Usalama Barabarani.
Bunge liliona kuwa kuna hatari ya baadhi ya watu kumsumbua dereva kwenye gari na kumpotezea umakini wake katika uendeshaji na hatimaye kuweza kusababisha ajali kirahisi. Ndiyo maana Bunge likaamua kuweka katazo hilo katika Sheria kwamba mtu akiwa ndani ya gari haruhusiwi kumfanyia dereva vitendo vyovyote ambavyo vina uwezo wa kupoteza au kupunguza umakini wa dereva katika jukumu lake la kuendesha.
Dereva anapokuwa barabarani anapaswa kuzingatia mambo mbalimbali kama vile i. Kuendesha kwa usalama ii. Kuendesha kwa umakini iii. Kuwathamini wengine kama watembea kwa miguu, watu wenye ulemavu n.k iv. Kuendesha kwa kuangazaangaza wakati wote v. Kuendesha kwa kujihami vi. Kutumia ishara kuwaonya na kuwataarifu watumiaji wengine wa barabara vii. Kuendesha kwa kufuata alama zote za barabarani
Dereva anatakiwa kubandika kibandiko au stika ya leseni yake ya udereva pamoja na kibandiko au stika ya bima isipokuwa kwa magari yanayomilikiwa na Serikali.
Dereva baada ya kusababisha ajali anatakiwa kusimama na kutoa msaada inavyowezekana kwa mtu huyo aliyepata ajali isipokuwa kama kutokana na sababu za kiusalama haruhusiwi kusimama mahali hapo. Dereva ana wajibu pia wa kutoa taarifa kituo cha polisi kilichopo karibu juu ya kutokea kwa ajali hiyo.
Dereva kila mara anapoendesha gari anatakiwa kuwa na leseni halisi ya udereva inayomruhusu kuendesha gari ya daraja hilo; pia, anatakiwa kuwa na cheti halisi cha usajili wa gari au nakala halisi.
Dereva wa chombo cha moto hatakiwi kuendesha huku akiwa amelewa kwani kwa kufanya hivyo yupo katika hatari kubwa ya kusababisha ajali.
Dereva wa chombo chochote cha usafiri anatakiwa kuendesha upande wa kushoto mwa barabara.
Dereva wa gari anapotaka kulipita gari lingine barabarani wakielekea upande mmoja anatakiwa kupita upande wa kulia.
Endapo kuna njia ya watembea kwa miguu, sheria inamtaka kupita upande wa kulia wa magari ili aweze kuyaona magari yanayokuja.
Gari linatakiwa kuwa katika hali nzuri ya kiufundi, liwe ndani ya eneo linaloruhusiwa, liendane na viwango vyote vya utengenezaji na kikomo cha idadi ya abiria ambao wanaweza kubebwa na lipakie mizigo kiusalama kulingana na kanuni.
Hapana, gari la mwalimu si mojawapo ya magari ya dharula.
Hapana, madereva wa magari ya mizigo wanapaswa kusimama na kupakia mizigo maeneo maalum kwa kazi hiyo tu na si mahali popote barabarani.
Hapana, ni halali kabisa kwa mujibu wa sheria mtu kutozwa kiasi cha fedha ili apatiwe rejesta ya magari kwa ajili ya kufanya ukaguzi.
Hapana, ni kinyume na sheria mtu kusafiri kwenye gari bila kufunga mkanda na ni kosa la jinai.
Hapana, ni kosa la jinai kuendesha gari kama leseni imefutwa.
Hapana, ni kosa la jinai kwa dereva yeyote kuendesha gari kwa spidi ndogo sana isiyo ya kawaida yenye kiwango cha kuwasumbua na kuwazuia watumiaji wengine wa barabara.
Hapana, sheria imeweka katazo kwa dereva kuendesha gari ambalo si la daraja analoruhusiwa kuendesha kwa mujibu wa leseni yake.
Hapana, Sheria imeweka katazo kwa mtu ambaye hana utimamu wa akili kusajiliwa kama mmiliki wa gari.
Hapana, Sheria inaelekeza kuwa mtu anaweza kuhukumiwa kwa kosa la kushindwa kutoa leseni kwa askari kama ameshindwa kuitoa ndani ya siku tatu zinazofuata baada ya kuamriwa kufanya hivyo. Kwahiyo kama ni ndani ya masaa sita tu, mtu hawezi kuhukumiwa kwa kosa tajwa.
Hapana, sheria inakataza kwa mtu mwenye leseni yenye jina lake kumkabidhi mtu mwingine aitumie.
Hapana, Sheria inamtambua mtoto mwenye umri chini ya miaka mitatu na ambaye hajakalia kiti kama si abiria.
Hapana, si sahihi gari kuegeshwa kwenye njia ya watembeao kwa miguu.
Hapana, si sahihi kabisa kuweka alama za barabarani mahali ambapo dereva au mtumiaji yeyote wa barabara hawezi kuona. Hii ni kwasababu zinatakiwa zionekane ili zimpe maelekezo, taarifa au amri mtumiaji wa barabara husika.
Hapana, si sahihi kisheria wananchi kumpiga wala kumpa adhabu mtu yeyote kwa kusababisha ajali kwani inakuwa ni kujichukulia hatua mkononi ambayo ni kinyume na sheria.
Hapana, si sahihi kujenga uwanja wa mpira karibu zaidi na barabara kwani ni rahisi watu kupata ajali hasa watoto wakiwa kwenye michezo.
Hapana, si sahihi kwa mujibu wa sheria kumbeba mtoto mwenye chini ya umri wa miaka saba kwenye baiskeli.
Hii huwafanya madereva wa magari na watu wote wanaoendesha vyombo vya moto kuwa makini na kutokuendesha vyombo hivyo kwa uzembe na hatimaye kusababisha ajali. Hii pia huwafanya watumiaji wengine wa barabara kuwa salama na kujiamini wakati wanapotumia barabara.
i. Kijani; hii kazi yake ni kumruhusu mtumiaji wa barabara kuvuka au kuendelea na safari ii. Nyekundu; hii kazi yake ni kumwelekeza mtumiaji wa barabara asimame ili watumiaji wengine wa barabara wapite kwanza
Ikiwa ni kwenye makazi ya watu, dereva anatakiwa kuendesha kwa wastani wa spidi ya km 50 kwa saa hata kama eneo hilo halina alama za barabarani zinazoelezea juu ya wastani wa spidi wa kuendesha.
Imekuwa ikizoeleka magari mengi kuzidisha abiria tofauti na maelekezo ya gari husika. Je, sheria inasemaje kuhusiana na kuzidisha abiria tofauti na maelekezo ya gari?
Jeshi la Polisi Kikosi cha Usalama Barabarani liko chini ya Wizara ya Mambo ya Ndani ya Nchi.
Kama ana sababu za kuamini kuwa gari au chombo hicho cha usafiri hakiko katika hali nzuri kufanya kazi husika, kama uendeshaji wa chombo hicho unaweza kuhatarisha maisha ya mtu au watu, kama gari au chombo hicho kimezidisha mzigo au kimebeba mzigo katika hali ambayo inaweza kusababisha hatari kwa mtu au watu.
Kama kwa mfano, dereva huyo hawezi kutoa taarifa kutokana na maumivu makubwa aliyoyapata na yeye kwenye ajali, kama hakuwa na kifaa chochote cha mawasiliano na kituo cha polisi kipo mbali sana au kutokana na sababu zozote zile ambazo zitaonekana za msingi.
Kazi za Baraza hilo ni pamoja na kuhamasisha tafiti kuhusu vyanzo vya ajali, kutoa mapendekezo ya namna ya kukabili vyanzo vya ajali, kushauri mamlaka husika kuchukua hatua stahiki, kutoa mapendekezo ya kurekebisha Sheria ya Usalama Barabarani, kutoa hamasa na mafunzo kwa watumiaji mbalimbali wa barabara kupitia vyombo vya habari na njia mbalimbali na kadhalika.
Kuangalia kama mwombaji wa leseni ana uwezo mzuri wa kuendesha gari la daraja aliloomba kupatiwa leseni pamoja na kama mwombaji anazijua kanuni na taratibu zote za usalama barabarani ikiwemo Sheria ya Usalama Barabarani.
Kwasababu mtu akiwa amelewa pombe si rahisi kuwa na uwezo wa kuongoza vizuri chombo hicho na kufuata kanuni za usalama barabarani kutokana na kupungua kwa uwezo wa fahamu yake.
Kwenye eneo la watembea kwa miguu dereva wa chombo cha moto ana wajibu wa kusimama na kuwaacha watu wapite. Pia, dereva anao wajibu wa kusimama umbali wa mita tano (5) kabla ya alama za pundamilia ambapo ni sehemu maalumu ya kuvuka kwa watembea kwa miguu wa barabara.
Magari ya dharula yanatakiwa kuwa na ving\'ora au taa inayoonekana na yenye rangi iliyotangazwa na Waziri mwenye dhamana. Gari moja la dharula linaweza kuwa na vyote hivi au kimojawapo ilimradi tu litambulike kuwa ni gari la dharula.
Magari ya polisi, magari ya Jeshi la zimamoto na uokoaji, magari ya wagonjwa (ambulance), magari ya jeshi la wananchi na mengine ambayo huweza kutangazwa na Waziri mwenye dhamana.
Magari ya usafiri wa umma yanaruhusiwa kuzidisha idadi ya abiria kama gari husika linasafiri ndani ya kilomita mia moja tu.
Mama au mtu yeyote mwenye mtoto mdogo haruhusiwi kuendesha gari akiwa yuko na mtoto huyo karibu sana kwani huweza kumpotezea au kumpunguzia umakini katika kuendesha gari au chombo cha moto.
Mtu mwenye leseni ya kigeni anaruhusiwa kuitumia kwa miezi sita tu baada ya kufika Tanzania kwa mara ya kwanza.
Mtu mwenye wajibu wa kutoa leseni kwa watu wenye sifa na waliofanya mambo hayo ni Msajili wa Magari.
Mtu yeyote anayesababisha ajali akiwa anaendesha gari ambalo halijakatiwa Bima anawajibika yeye mwenyewe kulipa fidia na gharama zote zitokanazo na ajali hiyo.
Mtu yeyote anayetaka kuchunga wanyama zaidi ya hamsini kwenye barabara yoyote anahitaji kuwa na kibali cha polisi.
Mwenye wajibu wa kufanya maombi ya usajili wa chombo cha moto kwa mujibu wa sheria ni mmiliki wa chombo husika mwenyewe.
Ndiyo, askari ana mamlaka hayo ilimradi tu awe na sababu maalum.
Ndiyo, madereva wa mabasi yaendayo haraka (mwendokasi) pia wana wajibu wa kutii kanuni za usalama barabarani.
Ndiyo, ni haki ya kila raia kuomba na kupatiwa rejesta ya magari kwa ajili ya ukaguzi wowote.
Ndiyo, ni kosa kisheria kusimamisha gari barabarani bila kujali watumiaji wengine wa barabara.
Ndiyo, ni kosa kisheria kwa abiria kupanda pikipiki ambayo tayari imebeba abiria mwingine.
Ndiyo, ni kosa la jinai kumsababishia maumivu au kifo mtu mwingine kutokana na kuendesha pikipiki au baiskeli kwa uzembe.
Ndiyo, ni wajibu wa dereva kutoa leseni yake kwa askari anapoamriwa kufanya hivyo.
Ndiyo, Sheria inaelekeza kuwa chombo chochote cha moto kinachotumiwa na dereva mwanafunzi kwa ajili ya kujifunzia kinatakiwa kuwa na alama kuonesha hivyo.
Ndiyo, wanafunzi wana wajibu wa kutii Sheria ya Usalama Barabarani wanapokuwa wanafanya mazoezi ya kukimbia barabarani. Wanafunzi hao, wakiwa wanakimbia kwa pamoja wanatakiwa mmoja wao kwenda mbele yao katika umbali wa kawaida na akiwa na bendera au alama yoyote ya kuwajulisha madereva wa magari mbele juu ya kinachoendelea.
Ndiyo, Waziri mwenye dhamana ana mamlaka ya kufanya hivyo kwa mujibu wa sheria.
Ni kanuni na taratibu ambazo zimewekwa kwa ajili ya watumiaji wa barabara ili kufanya matumizi ya barabara kuwa na tija na manufaa.
Ni kosa la jinai kwa mtu yeyote kurusha mawe au vitu vyovyote vinavyoweza kumuumiza mtu akiwa kwenye gari.
Ni kosa la jinai mtu kuchukua gari au chombo chochote cha usafiri na kukitumia bila ridhaa au idhini ya mmiliki halali.
Ni kosa la jinai mtu kuweka vitu vyovyote barabarani ambavyo huweza kusababisha uharibifu wa aina yoyote kwenye gari au chombo chochote cha usafiri kama vile pikipiki na baiskeli.
Ni kosa la jinai mtu yeyote kubadili namba za usajili za gari lolote baada ya kufanyiwa usajili na mamlaka husika kwa mujibu wa sheria.
Ni kwasababu magari hayo yanakuwa yanawahi kuokoa maisha ya watu, kushughulikia matukio ya dharula kama vile kuzima moto na kadhalika.
Ni kwasababu ni rahisi kumgonga mtu kwani magari ya dharula mara nyingi hayafuati Sheria ya Usalama Barabarani. Hivyo, inabidi mtu awe makini kuhakikisha anachukua hatua mapema na kutovuka mbele ya magari hayo akiamini kwamba lazima yatatii kanuni muda wote.
Ni leseni ya uendeshaji anayepatiwa mtu anayejifunza udereva.
Ni marufuku kwa dereva wa chombo chochote cha moto kuendesha huku akiwa anaongea na simu kwani anaweza sababisha ajali.
Ni muhimu kufanya usajili wa magari na vyombo vyote vya moto kwani husaidia kutambua wamiliki wa vyombo hivyo, kurahisisha ulipaji wa kodi na kuongeza mapato ya nchi na hurahisisha upatikanaji wa taarifa wakati wa upelelezi baada ya matukio ya kijinai.
Ni muhimu kuweka alama kwenye gari linaloendeshwa na dereva mwanafunzi ili kuwafanya watumiaji wengine wa barabara kama vile madereva wa magari mengine kuwa makini kwani dereva anajifunza na wakati wowote anaweza kushindwa kuongoza vizuri gari hilo au kushindwa kufuata baadhi ya kanuni za barabarani na hatimaye kusababisha ajali.
Ni muhimu sana kuwa na Jeshi la Polisi Kikosi cha Usalama Barabarani kwani husaidia sana katika suala zima la kutii Sheria ya Usalama Barabarani na hivyo kupunguza ajali mbalimbali zinazoweza kutokea kwa watumiaji wa barabara. Askari wana jukumu muhimu sana barabarani katika kuhakikisha upunguaji au uondoaji wa ajali mbalimbali barabarani.
Sheria imeelekeza kuwa ni lazima kwa mtumiaji wa chombo cha moto kuwasha taa kuanzia nusu saa kabla ya jua kuchwa hadi kuchomoza, au mchana ambapo ni vigumu kwa dereva kuona ikiwa kuna ukungu, au mvua kubwa.
Sheria imeweka katazo kuwa mtoto aliye na umri chini ya miaka mitano haruhusiwi kukaa siti ya mbele kwenye gari akiwa peke yake au na mtu mwingine.
Sheria imeweka katazo kwa mtu yoyote kuendesha chombo cha moto bila ya kuwa na leseni ya udereva ambayo bado ipo kwenye matumizi.
Sheria inaelekeza kuwa atakayedhaniwa kuwa mmiliki halali wa gari ni yule ambaye jina lake linaonekana katika rejesta ya magari. Kwahiyo dereva hawezi kudhaniwa kuwa mmiliki wa gari mpaka pale itakapothibitishwa vinginevyo.
Sheria inamtaka dereva mwanafunzi awe anaongozwa na mwalimu wa udereva aliyesajiliwa anayefanya kazi kwenye shule ya udereva iliyothibitishwa. Hivyo, dereva mwanafunzi hatakiwi kuendesha chombo cha moto barabarani akiwa peke yake.
Sheria inasema kuwa ni kosa la jinai kwa dereva yeyote anayemkatalia askari polisi kuchukuliwa vipimo baada ya kuhisiwa kuwa amekunywa pombe.
Sheria inasema kuwa ni kosa na mtu yeyote haruhusiwi kuendesha chombo cha moto barabarani ambacho kina hitilafu katika sehemu zake kama vile injini na magurudumu.
Sheria ya usalama barabarani imeelekeza kuwa mtoto chini ya umri wa miaka mitano haruhusiwi kupakizwa kwenye pikipiki mwenyewe bila usaidizi na uwepo wa mtu mzima.
Sheria ya usalama barabarani imeeleza kuwa mtoto kati ya umri wa miaka mitatu na mitano hatakiwi kulipa nauli kwenye vyombo vya usafiri wa umma.
Sheria ya usalama barabarani imeweka katazo kwa madereva wa vyombo vya moto kujaza mafuta huku abiria wakiwa ndani ya chombo hicho cha moto.
Sheria ya usalama barabarani inamtaka kila mtu anaesafiri kwa kutumia gari kufunga mkanda na endapo atakaidi agizo hilo atakuwa ametenda kosa kisheria,
Sheria ya usalama barabarani inamtaka kila mtu anaesafiri kwa kutumia gari kufunga mkanda na endapo atakaidi agizo hilo atakuwa ametenda kosa kisheria,
Sheria ya usalama barabarani, imeweka wazi kuwa ni kosa endapo mwendesha pikipiki ataendesha chombo hicho pasipo kuvaa kofia ngumu kwa ajili ya usalama. Kofia hiyo inatakiwa iwe imefungwa vizuri chini ya kidevu cha dereva.
Yapo mambo mengi ambayo yamekatazwa kwa dereva kuyafanya kama vile, kuendesha wakati dereva akiwa mgonjwa, kuendesha wakati dereva amechoka, kuendesha wakati dereva amelewa.
Subscribe to our newsletter to get the latest news and updates from Sheria Kiganjani
