Find answers to common legal questions and learn more about your rights
Aina Tatu, ambazo ni Ardhi ya Kijiji, Ardhi ya Hifadhi na Ardhi ya Jumla.
Ardhi ni sehemu yote iliyo juu na chini ya uso wa nchi, vitu vyote vyenye kuota kiasili juu ya nchi, majengo na miundo mingineyo iliyokaziwa kwa kudumu juu ya ardhi.
Ardhi ya Hifadhi ni ardhi maalumu iliyotengwa au kuhifadhiwa kwa matumizi maalumu ya kitaifa au kijamii kwa manufaa ya raia au wanajamii wote, kwa mfano; hifadhi ya misitu, hifadhi ya vyanzo vya maji, hifadhi ya barabara, nk
Ardhi ya jumla ni ardhi yote iliyobaki baada ya kutoa ardhi ya vijiji na ardhi ya hifadhi.
Ardhi ya kijiji ni ardhi iliyopo katika maeneo na mipaka ya vijiji. Kutokana na taratibu za tawala za wilaya na hati ya usajiri ya kijiji.
Ardhi yaweza kupangishwa ama kukodishwa kwa kipindi maalum, ilimradi muda ambao mpangaji atapewa uwe pungufu ya muda ambao mwenye ardhi ana haki ya kutumia ardhi husika. Kwa mfano, kama mwenye ardhi ana hati ya miaka 99 mkataba wa kupangisha ama kukodisha ardhi hiyo utapaswa kuwa wa kipindi ambacho ni pungufu ya miaka hiyo
Hakimiliki zote za ardhi zina hadhi sawa mbele ya sheria
Halmashauri ya kijiji inapaswa kwanza kuwa na cheti cha ardhi ya kijiji ambacho, pamoja na mambo mengine kitaonyesha mipaka na ukubwa wa ardhi ya kijiji husika. Baada ya hapo kijiji, kikishajiwekea mpango wa matumizi bora ya ardhi na kutenga maeneo mbalimbali kwa shughuli tofauti, kinaweza kugawa hati miliki kulingana na matumizi yaliyopangwa kwa kila eneo
Hapana. Faida zingine za kuwa na hatimiliki ni pamoja na kuhakikisha kwamba haki zote zilizopo katika ardhi husika na umilikaji wa ardhi zinatambilika na kulindwa kisheria. Pia, husaidia kudhibiti uvamizi holela
Hapana. Petroli na aina zote za madini zinazopatikana chini ardhi siyo sehemu ya ardhi
Hatimiliki ni cheti maalum kinacho tolewa kwa mujibu wa sheria ya ardhi kwa mmiliki wa ardhi. Hati miliki hutolewa kulingana na matumizi ya ardhi husika yaliyoainishwa
Kujitwalia ardhi hufanyika pale ambapo mtu anaingia katika eneo lisiloendelezwa, kama vile pori na kusafisha kisha kuliweka katika matumizi.
Kuna aina kuu mbili za Hati Miliki. Hizi hujumuisha Hati Miliki ya kimila ambayo hutolewa kwa mtu ambaye tayari anamiliki ardhi kwa njia ya kurithi bila maandishi yoyote, na hati miliki inayotolewa na kamishina baada ya kuombwa, hususan katika maeneo ya mijini. Lakini pia mtu anaweza kupata hati miliki kwa matumizi ya uwekezaji, kama vile mashamba makubwa, viwanda, nk
Kuna aina kuu mbili za umilikaji wa ardhi nchini Tanzania. Nazo ni umilikaji ardhi kimila na umilikaji ardhi kwa hati.
Kwa ujumla ardhi yote ya Tanzania ni mali ya Watanzania wote na Raisi ndiye msimamizi na mdhamini mkuu wa ardhi kwa niaba ya wananchi wote.
Kwanza, Hati Miliki ni kielelezo au utambulisho wa uhakika wa umiliki wa Ardhi na maendelezo yake. Pili, hati yaweza kutumika kama dhamana ya mkopo. Tatu, hati inaweza kumsaidia mmiliki wa ardhi katika mchakato wa kubadilisha umiliki wa ardhi yake.
Makamishna wasaidizi ndio maafisa ardhi waliopo katika halmashauri za wilaya, halmashauri miji, manispaa na majiji. Na hufanya kazi ya usimamizi wa ardhi kwa niaba ya Kamishna wa Adhi.
Maombi yanafanyika kwa kujaza fomu maalum ambayo hupatikana katika ofisi ya ardhi ya Mamlaka ya Serikali za Mitaa (Halmashauri) ya eneo husika
Mtu anaweza kumiliki ardhi kwa ama Kugawiwa na serikali, Kurithishwa, Kupewa, Kutwaa au Kununua.
Mtu yeyote ambaye ni Mtanzania anaweza kumiliki ardhi mahali popote Tanzania Bara. Kwa Tanzania Zanzibar, haki hii imetengwa kwa ajili ya wazanazibari pekee. Lakini pia, Kikundi cha watu ambao ni raia wa Tanzania walio katika umoja unaotambulika au ni wabia au washirika, wanaweza kumiliki ardhi.
Muda; mtu aliyejetwalia eneo, akiendelea kulitumia kwa muda usiopungua miaka kumi na miwili (12) kama vile yuko kwenye ardhi yake na kuweza kufanya kila atakavyo bila kukumbushwa, kukemewa, kulipishwa kodi au bila ya bughudha ya aina yeyote ya umiliki, kama eneo hilo si ardhi ya hifadhi huhesabiwa kuwa anamiliki ardhi ile kihalali.
Mwanamke anaweza kupata ardhi kwa njia ya urithi kama ilivyo kwa mwanaume. Hii inajumuisha kurithi ardhi kutoka kwa mume wake au wazazi wake na kupitia wosia au mgawanyo bila wosia.
Ndiyo, Hati za kimila zinaweza kutumika kama dhamana mahakamani, sawasawa na hatimiiliki ya kupewa (granted certificate of occupancy)
Ndiyo, kwa sababu kisheria kampuni hutambulika kama mtu, ambapo ina uwezo wa kisheria wa kumiliki mali kwa jina lake yenyewe.
Ndiyo. Hakimiliki ya ardhi ni ile hali ya kuweza kumiliki na kutumia ardhi, haki ambayo inatajwa katika sheria husika. Hatimiliki ni cheti cha umilikaji wa ardhi ambacho mtu hukipata baada ya kukamilisha masharti ya umilikaji kama yalivyowekwa na sheria.
Ndiyo. Rais wa Jamhuri ya Mungano wa Tanzania anaweza kubadilisha ardhi kutoka aina moja kwenda aina nyingine
Ndiyo. Sheria za kimila na desturi za eneo husika zinaupa hadhi sawa na ule umiliki wa kutumia hati ya kupewa
Ni kwa njiia ya kuomba katika ardhi ya jumla au ya kijiji. Katika ardhi ya jumla kamishina akiishajiridhisha na uhalali wa maombi anakugawia ardhi hiyo. Katika ardhi ya kijiji, serikali ya kijiji ndiyo yenye mamlaka ya kugawa ardhi kwa ridhaa ya mkutano mkuu wa kijiji
Ni mtendaji na afisa mtalaamu mkuu anayetoa ushauri kwa serikali katika masuala yote yanayohusiana na utawala, usimamizi, umiliki na utumiaji wa ardhi katika masuala endelevu.
Pale ambapo eneo limetangazwa kuwa la upimaji/mipango miji/lililopangwa (planned area) mtu yeyote anaye miliki au aliyekuwa akimiliki eneo hilo atapewa notisi ya kuhama. Hata hivyo, mtu huyo atastahili kupata fidia ya haki, ya haraka na timilifu kabla ya kuhamishwa
Uuzaji wa umilikaji wa matumizi ya ardhi unaweza kufanyika baina ya mtu mmoja na mwingine kwa kuzingatia utaratibu maalum uliowekwa
Waziri wa Ardhi ndiye msimamizi mkuu wa kisiasa nchini katika utengenezaji na usimamizi wa Sera ya Ardhi ya Taifa ambayo inatoa mwongozo wa kisera katika matumizi ya ardhi nchini Tanzania.
Subscribe to our newsletter to get the latest news and updates from Sheria Kiganjani
